Xung lực mới của kinh tế Việt Nam?

Diễn đàn Đối tác phát triển Việt Nam 2014 (VDPF) tổ chức tại Hà Nội tập trung thảo luận hai chủ đề hệ trọng đối với nền kinh tế đất nước là cải cách thể chế kinh tế và phát triển khu vực kinh tế tư nhân.

Xung lực mới

Nói trên Báo Đầu tư, Bộ trưởng KHĐT Bùi Quang Vinh nhấn mạnh rằng, cải cách thể chế kinh tế là vấn đề mang tính thời sự. Theo ông, tới thời điểm này, mọi người dân, mọi doanh nghiệp (DN), các cơ quan quản lý, các đối tác phát triển của Việt Nam… đều đã nhận thấy rằng, những động lực giúp Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong 30 năm qua, như khai thác tài nguyên, tăng đầu tư… đang dần dần thu hẹp dư địa.

Bởi vậy, không chỉ vì tác động của khủng hoảng kinh tế toàn cầu làm cho nền kinh tế Việt Nam suy giảm tốc độ tăng trưởng, mà còn do cấu trúc nội tại của nền kinh tế không còn phù hợp với điều kiện phát triển mới. Do đó, cải cách thể chế kinh tế để tạo ra xung lực mới cho nền kinh tế là đòi hỏi khách quan và cần thiết.

Một điều quan trọng khác, Việt Nam đang chuẩn bị cho việc tổ chức Đại hội Đảng các cấp trong năm tới, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc vào đầu năm 2016. Đại hội Đảng sẽ quyết định những chủ trương lớn cho quá trình phát triển mới của Việt Nam. Sau 30 năm thực hiện công cuộc Đổi mới, Đảng cũng đang trăn trở tìm đường hướng cải cách để tạo động lực tăng trưởng mới. Như vậy, cải cách thể chế kinh tế không chỉ là tất yếu khách quan ở vào thời điểm quan trọng khi Việt Nam chuẩn bị bước sang giai đoạn phát triển mới, mà còn là mong muốn của toàn Đảng, toàn dân.

Vì tính chất quan trọng như vậy, nên việc Việt Nam chuẩn bị cho cải cách thể chế kinh tế đã nhận được sự quan tâm của các tổ chức quốc tế, các đối tác phát triển. Họ cũng mong muốn cùng Chính phủ thảo luận để xác định xem Việt Nam đang ở đâu, nên cải cách thể chế kinh tế theo hướng nào, từ đó hỗ trợ nguồn lực ODA để Việt Nam thực hiện các định hướng, mục tiêu đó.

Nền kinh tế tự chủ

Theo Bộ trưởng Bùi Quang Vinh, tăng cường khả năng tự chủ và sức cạnh tranh của nền kinh tế chính là liên quan đến việc phát triển khu vực tư nhân ở Việt Nam. Vì xét cho cùng, bất cứ quốc gia nào muốn đi lên cũng phải phát triển hệ thống DN nội địa, chứ không thể coi khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là chủ thể của nền kinh tế. Bởi vậy, mặc dù thời gian qua, cũng như các quốc gia khác, Việt Nam đã đẩy mạnh thu hút FDI để tranh thủ nguồn lực, công nghệ… của DN FDI, nhưng nếu DN Việt Nam không phát triển được, thì các cố gắng đó cũng không phát huy được hiệu quả.

Việt Nam phải có một lực lượng DN đủ mạnh thì mới có thể tiếp thu được tinh hoa từ bên ngoài. Hiện nay, sau một thời gian chịu tác động của khủng hoảng kinh tế toàn cầu, nhiều DN Việt Nam đã phải đình hoãn, thu hẹp sản xuất, thậm chí phá sản. Trong bối cảnh đó, cải cách thể chế kinh tế sẽ tạo môi trường đầu tư, kinh doanh minh bạch, thông thoáng, giúp DN giảm được chi phí kinh doanh, tiếp cận thị trường, tiếp cận nguồn lực tốt hơn để phát triển mạnh mẽ hơn.

Tại VDPF, Chính phủ Việt Nam và các đối tác phát triển sẽ thảo luận xem cần phải làm gì tiếp theo để tạo mọi điều kiện thuận lợi cho khu vực tư nhân phát triển. Có thể nói, đây là một viên đạn trúng nhiều mục tiêu, bởi phát triển khu vực tư nhân sẽ tạo thêm việc làm, nâng cao năng lực sản xuất cho nền kinh tế, phát triển được nhiều sản phẩm mang thương hiệu Việt…, nhưng đồng thời cũng góp phần tạo dựng một nền kinh tế tự chủ. Khi DN Việt Nam phát triển mạnh, chủ động được nguyên vật liệu đầu vào, thì chúng ta không còn chỉ là nơi gia công, lắp ráp nữa, mà trở thành một nền công nghiệp, một nền kinh tế tự chủ. Đấy chính là bản chất của việc phát triển khu vực kinh tế tư nhân.

Khung khổ pháp luật tiên tiến

Việc Quốc hội vừa thông qua Luật Đầu tư và Luật DN (sửa đổi) chính là sự thể hiện mạnh mẽ của cải cách thể chế kinh tế. Cải cách thể chế kinh tế xét cho cùng là làm sao xây dựng được một khung khổ luật pháp tiên tiến, hiện đại để khai thác được các tiềm năng, lợi thế của Việt Nam.

Phải sửa đổi hai luật này là vì sau một thời gian thực hiện, dư địa và xung lực mà hai luật này tạo ra đã dần cạn kiệt, hơn nữa cũng đã nảy sinh một số hạn chế. Sửa đổi Luật cũng là để phù hợp với hiến định của Hiến pháp sửa đổi năm 2013, đó là đảm bảo quyền tự do kinh doanh của công dân.

Hai luật này, có thể nói, đã thực hiện một cách quyết liệt tư tưởng đổi mới của Hiến pháp cũng như tư tưởng đổi mới của cải cách thể chế kinh tế. Nó chính là hiện thân, là hành động của cải cách thể chế kinh tế.

Cải cách thể chế kinh tế nếu chỉ dừng ở nhận thức, mà không biến thành luật thì không có tác dụng. Phải biến nhận thức thành hành động và đưa vào luật, để chế tài tất cả các tổ chức, cá nhân phải thực hiện.

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh hy vọng, hai luật này sẽ tạo ra một làn sóng mới về đầu tư và thành lập DN ở Việt Nam.