Thu hút FDI tại Việt Nam không dựa trên năng lượng giá rẻ

Đây là một phần kết quả nghiên cứu đánh giá quan điểm của nhà đầu tư nước ngoài đối với giá cả và nguồn cung năng lượng tại Việt Nam do Ủy ban Tăng trưởng Xanh (EuroCham GGSC) và Viện Quốc tế về Phát triển bền vững (IISD) vừa được công bố.

Nghiên cứu cũng đánh giá tác động của các chính sách năng lượng hiện tại với năng lực cạnh tranh của Việt Nam.

Nghiên cứu được thực hiện thông qua các cuộc phỏng vấn sâu với cộng đồng doanh nghiệp nước ngoài và khảo sát 150 công ty thông qua Văn phòng Hợp tác nước ngoài thuộc Khối thịnh vượng chung Vương quốc Anh tại Việt Nam, Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) và Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM).

Kết quả nghiên cứu này đã chỉ ra rằng, khả năng thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Việt Nam không dựa trên năng lượng giá rẻ.

Thực tế, các doanh nghiệp nước ngoài xếp hạng giá năng lượng là yếu tố ít quan trọng nhất trong 10 yếu tố ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của họ tại Việt Nam.

Đổi lại, các yếu tố quan trọng hơn đối với nhà đầu tư là chi phí, mức độ sẵn sàng của lao động có tay nghề, điều kiện thị trường nội địa và chính sách phát triển của Chính phủ.

Khi được yêu cầu đánh giá tầm quan trọng của giá năng lượng trong quyết định đầu tư (với thang điểm tăng dần từ 1 đến 10), 72% các công ty tham gia cho điểm từ 5 trở xuống.

Phần lớn các nhà đầu tư nước ngoài đều khẳng định, họ  không lo ngại lắm về việc giá năng lượng đang có xu hướng tăng dần. Điều này một phần có thể do các công ty nước ngoài tiêu tốn một chi phí tương đối không đáng kể cho điện.

Nghiên cứu cho thấy, 90% công ty nước ngoài trong hầu hết các ngành chi ít hơn 10% trong tổng chi phí hoạt động cho điện, 60% công ty có chi phí cho điện thấp hơn 5%.

Đa số các công ty tham gia khảo sát cho biết họ sẵn sàng chịu được mức tăng giá điện danh nghĩa hàng năm ở mức 15% hoặc hơn trước khi cân nhắc lại các ý định đầu tư trong tương lai và trên 65% các công ty có thê chấp nhận được mức tăng giá điện 10% mỗi năm.

EuroCham GGSC cho biết, với kết quả này, Chính phủ Việt Nam nên mạnh dạn hơn trong việc tăng giá năng lượng đối với các công ty công nghiệp lớn. Bởi các doanh nghiệp đã cho biết giá năng lượng không phải là động cơ chính trong quyết định đầu tư tại Việt Nam. Thêm nữa, các công ty cũng thể hiện sự sẵn sàng chấp nhận nếu giá năng lượng tăng theo thời gian như một công cụ quan trọng để tăng cường hoạt động của ngành điện Việt Nam.

Điều này mang đến không gian chính sách để Chính phủ Việt Nam quyết tâm hơn trong việc đưa ra mức giá năng lượng phù hợp mà không phải lo lắng rằng làm như vậy sẽ gây ra phản ứng ngược bất lợi cho thu hút đầu tư quốc gia.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng ghi nhận phản hồi khá đa dạng của doanh nghiệp FDI về các câu chuyện ngoài giá, đó chính là độ tin cậy về khả năng cung cấp năng lượng.

Cụ thể, các doanh nghiệp đang rất quan tâm đến sự bất cập về nguồn cung năng lượng, đặc biệt là khía cạnh sẵn có và độ tin cậy hơn là khía cạnh giá.

65% các công ty cho biết họ cũng cảm thấy không thỏa mãn với hạ tầng cung cấp năng lượng. 2/3 các công ty tiết lộ họ sử dụng hệ thống phát điện dự phòng của riêng mình. Ngoài ra, có tới 73% các công ty cho rằng việc không có đủ độ tin cậy về khả năng cung cấp năng lượng là yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh trong thu hút đầu tư của Việt Nam hơn là yếu tố giá năng lượng theo thời gian.

Doanh nghiệp đề xuất, đảm bảo đủ nguồn cung năng lượng phải là yếu tố ưu tiên trong chính sách năng lượng của Việt Nam, cùng với đó là các kế hoạch dài hạn hướng đến sử dụng năng lượng điện xanh hơn.

Tuy nhiên, điều này sẽ chỉ xảy ra với nếu mức thuế được ấn định cao hơn (để tạo thêm nguồn vốn đầu tư cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam), khuyến khích các hình thức đầu tư tư nhân và một môi trường pháp lý cho sự phát triển trong tương lai của năng lượng tái tạo.